1. Khái quát về nước Đức
Đa phần mọi người thường mắc phải nhầm lẫn khi dùng từ “Deutsch” để chỉ về nước Đức. Nhưng Deutsch có nghĩa là tiếng Đức hay một sự vật, sự kiện liên quan đến nước Đức.
Nước Đức: tên chính thức là Cộng hòa Liên bang Đức (tiếng Đức: Bundesrepublik Deutschland.)
Thủ đô: tọa lạc tại Berlin
Các Thành phố lớn ở Đức: Hamburg, Frankfurt, Stuttgart, Düsseldorf, München, Köln.
Quốc kỳ: cờ có 3 sọc ngang với 3 màu: đen, đỏ, vàng.
Vị trí địa lý: Trung Âu, Đức nằm giữa lòng Châu Âu và xung quanh là 9 nước láng giềng: Pháp, Áo, Thuỵ Sĩ, Séc, Ba Lan, Đan Mạch, Hà Lan, Bỉ và Luxemburg.
Diện tích: 357.021 km2
Khí Hậu: vùng khí hậu đại dương/ lục địa ôn hoà với thời tiết thường xuyên thay đổi và chủ yếu là gió Tây. Có các mùa xuân, hạ, thu, đông, rất khác nhau về nhiệt độ và mức độ mưa mù, tuyết sương.
2. Kinh tế nước Đức
Khi nhắc đến kinh tế châu Âu thì không thể không nhắc đến nước Đức. Nước Đức là nơi đóng vai trò rất quan trọng cho nên kinh tế châu Âu, là quốc gia góp phần định hình cục diện kinh tế thế giới trong quá khứ và kể cả hiện tại.
Đây là 1 trung tâm kinh tế quan trọng nhất của châu Âu với vị trí địa lý ngay giữa lòng châu Âu. Với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên đến 2.200 tỷ EUR và thu nhập bình quân đầu người là 29.455 EUR, Đức là nền kinh tế hàng đầu trên thế giới và có vai trò dẫn dắt kinh tế của khối Liên minh Châu Âu, cũng như có sức ảnh hưởng lớn nền kinh tế của thế giới.
Đức có thế mạnh trong các ngành công nghiệp chủ yếu sau: Chế tạo máy, thiết bị công nghiệp, hóa chất, kỹ thuật điện tử và đặc biệt là chế tạo xe hơi. Một số các công ty lớn tầm cỡ thế giới như SAP, BASF, Mercedes, Bosch, Siêmns.
Tỉ lệ người dân Đức làm trong lĩnh vực nông nhiệp chiếm khoảng 3% dân số. Nông nghiệp tập trung chủ yếu là lúa mì, ngũ cốc, chăn nuôi gia cầm. Các sản phẩm nông nghiệp chế biến từ sữa và thịt cũng rất nổi tiếng thế giới
3. Chính trị nước Đức
Nước Đức là một nền nghị viện liên bang. Cơ quan hiến pháp hiện diện cao nhất là Quốc hội Liên bang. Quốc hội liên bang được cử tri bầu trực tiếp 4 năm một lần.Thủ đô và trụ sở chính phủ của cộng hòa liên bang Đức là Berlin. Nước Đức có tất cả 16 bang, một số bang được hình thành bởi nhiều khu hành chính khác nhau. Đất nước được cai quản theo hiến pháp (Grundgesetz). Trong khi nguyên thủ quốc gia là tổng thống với nhiệm vụ đại diện cho đất nước, thì thủ tướng là Angela Merkel người điều hành đất nước. Thủ tướng là người có quyền quyết định đường lối lãnh đạo chính trị.
Mô hình nhà nước Đức theo chế độ nghị viện – liên bang. Ở chế độ thì cân bằng chính trị , tạo ra sự ổn định bởi quyền chia sẻ và kiểm soát quyền lợi và quyền lực giữa các nhóm chính trị có ảnh hưởng với nhau, cũng như khi các bên cần thỏa hiệp. Hệ thống này giúp giảm thiểu các xung đột về quyền lợi chính trị.
Bộ máy chính trị của Đức được chia ra làm hai cấp: cấp liên bang, đại diện cho quốc gia về mặt đối ngoại, và cấp tiểu bang của từng bang một. Mỗi cấp đều có một bộ máy hành chính riêng: hành pháp (executive), lập pháp (legislative) và tư pháp (judicial).
Các điều luật của liên bang được ban hành bởi quốc hội liên bang (Bundestag) cùng với hội đồng.
4. Hệ thống giáo dục tại Đức
Đức có một hệ thống chính phủ liên bang cấp cho 16 quốc gia thành viên mức độ tự chủ cao trong chính sách giáo dục. Bộ Giáo dục Liên bang tại Berlin có vai trò tài trợ, hỗ trợ tài chính và quy định về giáo dục nghề nghiệp và yêu cầu đầu vào trong các ngành nghề. Nhưng hầu hết các khía cạnh khác của giáo dục thuộc thẩm quyền của các quốc gia riêng lẻ, hoặc Bang.
Một luật liên bang có một luật giáo dục đại học, trực tiếp cung cấp một khung pháp lý bao quát cho giáo dục đại học. Một cơ quan điều phối, Hội nghị Thường trực của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Văn hóa, đã tạo điều kiện cho sự hài hòa các chính sách giữa các quốc gia. Các quy định và luật pháp nhất quán trong nhiều lĩnh vực, nhưng vẫn có thể có sự khác biệt đáng kể trong các lĩnh vực chính. Trong quá khứ gần đây, ví dụ, độ dài của chu kỳ giáo dục trung học thay đổi từ tiểu bang này sang tiểu bang khác. Và các cách tiếp cận chính trị khác nhau đối với học phí ở các tiểu bang khác nhau có nghĩa là sinh viên ở một số tiểu bang đã trả € 1.000 ($ 1,100) phí hàng năm trong khi một số khác lại có được chính sách miễn học phí.
Giáo dục mầm non ( Mẫu giáo – Kindergarten)
Là tùy chọn cho tất cả trẻ em từ ba đến sáu tuổi, chính thức không thuộc trong hệ thống giáo dục Đức. Tiếp sau đó là 9 đến 10 năm giáo dục bắt buộc đối với trẻ em có quốc tịch Đức, trẻ em công dân nước ngoài, và trẻ em không quốc tịch đang sống tại Đức.
Giáo dục tiểu học ( Cấp 1 – Grundschule)
Ở Đức thường kéo dài 4 năm. Riêng ở Berlin và Brandenburg là 6 năm. Cha mẹ có nhiều lựa chọn về trường học cho con cái mình. Các trường công lập thì miễn phí và hầu hết trường tiểu học ở Đức là trường công lập. Ngoài ra còn có các trường đặc biệt như trường Waldorf, trường Montessori, các trường của nhà thờ và các trường tư thục khác.
Giáo dục bắt buộc ở Đức bắt đầu từ sáu tuổi, và ở hầu hết các tiểu bang, kéo dài trong chín năm. Giáo dục tiểu học là giai đoạn duy nhất trong giáo dục Đức nơi tất cả học sinh học cùng loại trường. Từ lớp 1 đến lớp 4 (lớp 1 đến lớp 6 là một số tiểu bang thuỳ theo quy định), hầu hết tất cả các học sinh Đức đều theo học tại trường tiểu học, nơi học sinh học các môn chung chung cơ bản. Vào năm học cuối cùng tại trường tiểu học, học sinh chuyển sang các loại trường trung học cơ sở khác nhau.
Học sinh được gửi cho các trường dựa trên khả năng học tập. Quá trình này thường được gọi là theo dõi trực tuyến. Phụ huynh ở hầu hết các tiểu bang có thể chọn hoặc gửi con đến các trường trung học dạy nghề, hoặc đăng ký vào trường dự bị đại học. Ở một số tiểu bang, các khuyến nghị trường học ảnh hưởng đến việc theo dõi. Ở các tiểu bang khác, bài tập là bắt buộc dựa trên điểm trung bình.
Hệ thống giáo dục trung học bao gồm nhiều chương trình ở cả cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Các chương trình này nhấn mạnh hoặc kỹ năng nghề nghiệp hoặc chuẩn bị cho giáo dục đại học, tùy thuộc vào theo dõi.
Hệ thống giáo dục Đức – Hệ trung học cơ sở – ( Cấp 2 )
Giáo dục trung học cơ sở bao gồm các bốn loại trường với các mức độ học thuật khác nhau:
- Hauptschule(“trường cơ bản”) là loại trường trung học cơ sở ít hàn lâm nhất và thiên về chuẩn bị cho dạy nghề. Kỳ thi tốt nghiệp Hauptschule gọi là Hauptschulabschluss, sau khi học xong lớp 9.
- Realschule(“trường thực hành”) có phạm vi học thuật rộng hơn và bắt đầu từ lớp 5 hoặc lớp 6 tùy từng bang đến hết lớp 10 hoặc lớp 11. Ở một số tiểu bang học sinh phải đủ điểm hoặc qua kỳ thi tuyển sinh mới được vào học (Ở Bayern phải được điểm trung bình 2,6 từ 3 môn Toán, tiếng Đức và Kiến thức tổng quát cuối lớp 4). Hệ này kết thúc với kỳ thi tốt nghiệp Mittlere Reife.
Cuối bậc tiểu học, giáo viên thường tổ chức các khóa định hướng cho học sinh của mình tùy theo năng lực học tập của các em. Mục đích là để học sinh tiểu học có sự lựa chọn trường trung học thích hợp cho mình.
Sau khi hoàn thành cấp học trung học, có một hệ thống trường trung cấp nghề, gọi là Berufsschule, kéo dài từ 2 đến 3 năm rưỡi, cho những người muốn học tiếp. Một hệ thống đặc biệt của trường dạy nghề gọi là Duale Ausbildung cho phép học sinh về các khóa học nghề để làm trong dịch vụ đào tạo trong một công ty cũng như “ở trường nhà nước.
Trung học phổ thông ( Cấp 3 ) – Hệ thống dạy nghề kép
Đức có nhiều chương trình dạy nghề khác nhau ở cấp trung học phổ thông.
Tuy nhiên, hình thức phổ biến nhất của giáo dục nghề nghiệp tập trung vào việc đào tạo thực hành. Hơn 50 phần trăm sinh viên dạy nghề Đức theo học hệ thống giáo dục này. Cái gọi là hệ thống kép này, có sự kết hợp giữa hướng dẫn lớp học lý thuyết với đào tạo thực tế trong môi trường làm việc thực tế, thường được xem là mô hình cho các quốc gia khác đang tìm cách giải quyết tỷ lệ thất nghiệp cao, đặc biệt là trong giới trẻ. Trong thời kỳ thất nghiệp thanh niên cao ở nhiều nước OECD, Đức có tỷ lệ thất nghiệp thanh niên OECD thấp thứ hai sau Nhật Bản – một thực tế thường được quy cho hệ thống kép.
Học sinh trong hệ thống kép được nhận sau khi hoàn thành giáo dục trung học cơ sở. Hệ thống này được đặc trưng bởi các chương trình kép, trong đó học sinh theo học một trường dạy nghề trên cơ sở bán thời gian, hoặc trong các khối kết hợp của tuần, hoặc trong một hoặc hai ngày mỗi tuần. Phần còn lại của sinh viên thời gian dành cho đào tạo thực tế tại nơi làm việc. Các công ty tham gia các chương trình này có nghĩa vụ đào tạo theo quy định quốc gia và trả cho sinh viên một mức lương. Các chương trình kéo dài hai đến ba năm rưỡi, và kết thúc bằng một cuộc kiểm tra cuối cùng được thực hiện bởi cơ quan có trách nhiệm trong lĩnh vực này, thường là các hiệp hội công nghiệp khu vực như Phòng Công nghiệp và Thương mại và Phòng thủ công.
Chứng chỉ cuối cùng được trao cho sinh viên tốt nghiệp hệ thống kép thường là bằng cấp chính thức, được chính phủ công nhận chứng nhận cho sinh viên các kỹ năng trong các nghề được quy định. Trong năm 2015, đã có tới 328 nghề nghiệp chính thức như vậy với các chức danh khác nhau, từ người thợ mộc, người đến chuyên gia thuế vụ, đến người kỹ thuật viên nha khoa và người biên tập phim và video.
Nhiều trường dạy nghề cũng cung cấp cho sinh viên một con đường đến giáo dục đại học thông qua các khóa học trình độ kép. Những sinh viên đi theo hướng này phải có chứng chỉ hoàn thành của khoa học ứng dụng, đủ điều kiện để họ được tiếp cận với kiến thức học thuật của giáo dục đại học, được gọi là các trường đại học khoa học ứng dụng, cũng như các trường đại học chính quy ở các tiểu bang. Phần lý thuyết của chương trình này thường được hoàn thành sau 12 năm.
LƯU Ý: Một số chương trình dạy nghề đã trở nên phổ biến với những sinh viên đã đạt được trình độ tuyển sinh đại học trên đường trung học phổ thông định hướng học thuật. Một trong bốn sinh viên bắt đầu một chương trình dạy nghề vào năm 2013 trước đó đã đạt được chứng chỉ đầu vào đại học. Tuy nhiên, nhìn chung, tuyển sinh trong ngành dạy nghề đã giảm trong những năm gần đây do thay đổi nhân khẩu học và tăng số lượng sinh viên theo dự bị đại học.
Giáo dục phổ thông ( Cấp 3) – Dự bị đại học
Khi người Đức đề cập đến nghiên cứu dự bị đại học, họ thường nghĩ đến “Abitur”, bài kiểm tra cuối cùng quan trọng, phiếu đánh giáo dục trung học phổ thông – và thường có tác động đáng kể đến sự nghiệp học tập của học sinh. Các chương trình của Abitur chủ yếu diễn ra tại một loại trường chuyên dụng có tên là:
Gynasium (“trường khoa học”) dành cho học sinh chuẩn bị tham gia giáo dục đại học. Để được vào học ở đây, ở một số tiểu bang học sinh phải đủ điểm hoặc qua kỳ thi tuyển sinh mới được vào học (Ở Bayern phải được điểm trung bình 2,3 từ 3 môn Toán, tiếng Đức và Kiến thức tổng quát cuối lớp 4). Nếu được tuyển, học sinh được học liền một mạch từ lớp 5 hoặc lớp 6 đến lớp 12, thậm chí có cả lớp 13 tùy bang. Kết thúc là kỳ thi tốt nghiệp Abitur.
Giáo trình được thiết kế để đảm bảo hoàn thành, hay sẵn sàng cho giáo dục đại học dựa trên nghiên cứu bắt buộc về các môn học chính bao gồm: ngôn ngữ, văn học và nghệ thuật, khoa học xã hội, toán học và khoa học tự nhiên. Chương trình kết thúc với kỳ thi Abitur cuối cùng bằng văn bản và bằng miệng nghiêm ngặt, được giám sát bởi các bộ giáo dục của các tiểu bang, hầu hết trong số đó bắt buộc phải có nội dung tiêu chuẩn cho một kỳ thi tập trung giành cho tất cả học sinh.
Gesamtschule là loại trường trung học tổng hợp. Trường Gesamtschule có thể tổ chức chương trình tiền đại học cho học sinh ưu tú, chương trình phổ thông cho học sinh trung bình và chương trình đơn giản cho học sinh ít có khả năng hơn.
Giáo dục sau phổ thông trung học
Đức vẫn có tỷ lệ nhập học và tốt nghiệp đại học dưới trung bình so với các nước công nghiệp khác. Theo OECD, 53 phần trăm thanh niên quốc tịch Đức tham gia chương trình giáo dục đại học năm 2013, so với mức trung bình 60 phần trăm trong số các quốc gia thành viên OECD
Mặc dù thực tế này tương đối tỷ lệ đầu vào tương đối thấp ở cấp độ đại học, tuy nhiên, nó không hoàn toàn tính đến tỷ lệ tốt nghiệp của Đức, vẫn ở dưới mức trung bình: Chỉ 35 phần trăm của tất cả các sinh viên Đức học đại học (trừ sinh viên nước ngoài) thực sự tốt nghiệp với, Đức xếp ở vị trí thứ ba nước cuối cùng trong một báo cáo OECD 2015.
Ngoài giáo dục đại học và không đại học, Đức hiện có 396 tổ chức giáo dục đại học được nhà nước công nhận. Các tổ chức có hai loại: 181 trường đại học và trường đại học tương đương, bao gồm các trường đại học sư phạm chuyên ngành, đại học thần học và đại học mỹ thuật; và 215 trường được gọi là trường đại học khoa học ứng dụng (Fachhochschulen).
Sự khác biệt chính giữa hai loại tổ chức là tập hợp tổ chức đầu tiên dành riêng cho nghiên cứu cơ bản và cấp bằng tiến sĩ, trong khi Fachhochschulen (FHs) định hướng theo ngành học thuật chuyên hơn và tập trung vào ứng dụng kiến thức thực tế. Cả hai tổ chức đều cấp bằng Cử nhân và Thạc sĩ, nhưng FHs không có quyền cấp bằng tiến sĩ. Các chương trình FH thường bao gồm học phần thực tập thực tế và có xu hướng tập trung vào các lĩnh vực như kỹ thuật, kinh doanh và khoa học máy tính.
Một điểm khác biệt nữa nằm ở yêu cầu nhập học: Trong khi điều kiện vào các trường đại học ở hầu hết các tiểu bang khá khắc khe và yêu cầu cao hơn, chương trình học tại Fachhochschulen lại có yêu cầu đầu vào thấp hơn và bớt khắc khe.
Về tuyển sinh, hơn 60 phần trăm sinh viên năm 2015 (1.756.452) học tại các trường đại học, trong khi khoảng một phần ba sinh viên (929.241) theo học tại Fachhochschulen.
